Sposób obliczania punktów, od których uzależnione jest przyznanie świadczenia wspierającego, reguluje Rozporządzenie Ministra Rodziny
i Polityki Społecznej z dnia 23 listopada 2023 r. w sprawie ustalania poziomu potrzeby wsparcia.
Jak wygląda procedura ustalania poziomu potrzeby wsparcia?
Oceny poziomu potrzeby wsparcia dokonuje wojewódzki zespół orzekający.
Z reguły osoba niepełnosprawna jest proszona o stawienie się w siedzibie tego organu. Jeśli jednak jest to niemożliwe lub zbyt trudne, należy to zaznaczyć we wniosku o wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. W takim przypadku, skład orzekający (zwykle składający się z dwóch osób) może udać się bezpośrednio do miejsca zamieszkania osoby niepełnosprawnej.
W trakcie wizyty zespół przeprowadza obserwację, wykonuje wywiad z osobą zainteresowaną i dokonuje oceny jej funkcjonowania, zwracając szczególną uwagę na to, jak radzi sobie z codziennymi czynnościami. Na tej podstawie ustala zakres wymaganej pomocy (wsparcia).
Zespół ocenia 32 kryteria opisane w rozporządzeniu, takie jak:
- Zmiana pozycji ciała – zdolność do dokonywania dowolnej zmiany pozycji swojego ciała (np. przejście z pozycji stojącej do siedzącej lub leżącej).
- Poruszanie się w znanym środowisku – zdolność do poruszania się w obrębie mieszkania lub domu, w tym chodzenie po schodach.
- Poruszanie się w nieznanym środowisku – zdolność do poruszania się po obcym mieszkaniu, budynkach użyteczności publicznej i na zewnątrz, w tym pokonywanie barier architektonicznych.
- Sięganie, chwytanie i manipulowanie przedmiotami użytkowymi – zdolność do wykonywania precyzyjnych ruchów rękami, manipulowania przedmiotami w domu i poza nim.
- Przemieszczanie się środkami transportu – zdolność do poruszania się jako pasażer samochodu lub w transporcie publicznym (np. autobus, pociąg).
- Klasyfikacja docierających bodźców – zdolność do rozumienia bodźców, takich jak dźwięki, obrazy i gesty.
- Przekazywanie informacji innym osobom – zdolność do komunikowania się z innymi za pomocą mowy, pisma lub gestów.
- Prowadzenie rozmowy – zdolność do inicjowania, kontynuowania
i kończenia rozmowy z jedną lub więcej osobami. - Opanowanie nowej umiejętności praktycznej – zdolność do nauki nowych umiejętności związanych z codziennym funkcjonowaniem.
- Koncentrowanie się na czynności – zdolność do koncentracji uwagi na wykonywaniu określonej czynności.
- Korzystanie z urządzeń i technologii informacyjno-komunikacyjnych – zdolność do korzystania z technologii (np. komputera, telefonu).
- Mycie i osuszanie całego ciała – zdolność do umycia i osuszenia ciała, zarówno w domu, jak i poza nim.
- Mycie i osuszanie rąk i twarzy – zdolność do mycia rąk i twarzy oraz osuszenia.
- Pielęgnowanie poszczególnych części ciała – pielęgnacja skóry, zębów, paznokci, genitaliów.
- Troska o własne zdrowie – dbanie o własne potrzeby fizyczne, zdrowe odżywianie i aktywność fizyczną.
- Korzystanie z toalety – rozpoznanie potrzeby oddania moczu lub wydalenia stolca i wykonanie odpowiednich czynności.
- Ubieranie się – zdolność do samodzielnego ubierania się
i dostosowywania ubioru do warunków pogodowych. - Jedzenie i picie – zdolność do spożywania posiłków i napojów, zarówno
w domu, jak i poza nim. - Stosowanie zalecanych środków terapeutycznych – przestrzeganie zaleceń medycznych, przyjmowanie leków.
- Realizowanie wyborów i decyzji – podejmowanie decyzji, ocena ich skutków i odpowiedzialność za ich realizację.
- Pozostawanie w domu samemu – zdolność do przebywania w domu bez pomocy przez co najmniej 24 godziny.
- Nawiązywanie kontaktów – zdolność do inicjowania kontaktów z innymi osobami.
- Kontrolowanie własnych zachowań i emocji – kontrolowanie swoich emocji i zachowań w kontaktach z innymi.
- Utrzymywanie kontaktów z bliskimi – utrzymywanie relacji z rodziną, przyjaciółmi i innymi osobami bliskimi.
- Tworzenie bliskich relacji z innymi osobami – zdolność do zawierania bliskich relacji, nawiązywania związków i planowania wspólnej przyszłości.
- Kupowanie artykułów codziennej potrzeby – zdolność do dokonywania zakupów niezbędnych do życia codziennego.
- Przygotowywanie posiłków – zdolność do przygotowania posiłków
o różnym stopniu trudności. - Dbanie o dom, ubrania i obuwie – zdolność do utrzymania porządku
w domu oraz dbania o ubrania. - Dokonywanie transakcji finansowych – zdolność do dokonywania transakcji finansowych, rozumienie wartości pieniądza.
- Rekreacja i organizacja czasu wolnego – angażowanie się w aktywności związane z relaksem i hobby.
- Załatwianie spraw urzędowych – zdolność do korzystania z usług publicznych i załatwiania spraw urzędowych.
- Realizowanie dziennego rozkładu zajęć – zdolność do organizacji codziennych obowiązków.
Każdemu z wyżej wymienionych kryteriów początkowo przypisana jest wartość 4 punktów, która następnie jest modyfikowana (mnożona) przez odpowiednie współczynniki, zależnie od zakresu potrzebnego wsparcia oraz jego częstotliwości.
Jak oblicza się punktację?
Na początku wartość punktowa czynności jest mnożona przez współczynnik zależny od rodzaju wsparcia:
- jeśli osoba niepełnosprawna wymaga przy danej czynności jedynie wsparcia tzw. towarzyszącego(sprowadzającego się do zachęty, stymulacji, instruowania itp.) wartość 4 punktów jest mnożona przez 0,80.
- jeśli osoba niepełnosprawna wymaga przy danej czynności częściowego wsparcia, wartość 4 punktów jest mnożona przez 0,90,
- natomiast jeśli osoba niepełnosprawna nie jest w stanie nawet z pomocą opiekuna wykonać danej czynności, wartość 4 punktów jest mnożona przez 0,99.
- rozporządzenie definiuje także tzw. wsparcie szczególne – oznaczające konieczność korzystania przez opiekuna osoby niepełnosprawnej przy danej czynności z technologii wspomagających (np. urządzeń technicznych).
W takim przypadku wartość 4 punktów jest mnożona przez 1,00.
Następnie wynik mnożony jest przez współczynnik częstotliwości, zależny od tego, jak często wsparcie jest wymagane:
- Czasami – współczynnik 0,50,
- Często – współczynnik 0,75,
- Bardzo często – współczynnik 0,95,
- Zawsze – współczynnik 1,00.
Przykład:
Osoba niepełnosprawna wymaga pomocy opiekuna przy zmianie pozycji ciała, co oceniane jest na 4 punkty. Osoba wymaga częściowego wsparcia (współczynnik 0,90) i pomoc jest potrzebna bardzo często (współczynnik 0,95). Obliczamy punktację: 4 x 0,90 x 0,95 = 3,42 punktu.
To jeszcze nie koniec. Poziom potrzeby wsparcia wyrażany jest sumą 25 najwyżej ocenionych czynności. Wartość punktowa poziomu potrzeby wsparcia to nie suma wszystkich 32 kryteriów oceny ale jedynie 25 najwyżej ocenionych. Tak więc jeśli nawet osoba niepełnosprawna wymaga pomocy przy wykonywaniu wszystkich (czy prawie wszystkich) czynności, to na wielkość ustalonej punktacji składają się jednostkowe wartości tylko 25 czynności, przy wykonywaniu których potrzeba wsparcia jest największa.
Jeśli zatem zdecydujesz się na odwołanie od decyzji, warto skupić się na podważeniu oceny 25 najwyżej ocenionych czynności, ponieważ to one decydują o ostatecznym wyniku punktowym.
Decyzja o przyznaniu świadczenia wspierającego zależy od uzyskanej punktacji, a ta wpływa na wysokość świadczenia, które w 2025 r. wynosi od 636 zł do 3.495 zł miesięcznie brutto, w zależności od poziomu potrzebnej pomocy.
W razie potrzeby szczegółowej pomocy przy ustaleniu poziomu potrzeby wsparcia lub złożeniu odwołania – zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią!
